45. Thạch mã

Tác giả: Hứa Đại Xả (1119-1180) 許大捨

石馬

石馬齒狂獰

食苗日月鳴

途中人共過

馬上人不行 

Thạch mã xỉ cuồng ninh 
Thực miêu nhật nguyệt minh 
Đồ trung nhân cộng quá 
Mã thượng nhân bất hành

Dịch nghĩa: 

Ngựa đá 

Ngựa đá có hàm răng hung dữ, 

Gặm cỏ non, hý suốt đêm ngày; 

Trên đường, người qua kẻ lại tấp nập, 

Thế mà người ngồi trên ngựa vẫn không cất bước.

Dịch thơ: 

I

Gớm ghê răng ngựa đá 

Ăn cỏ, hý thâu ngày; 

Bên đường người qua lại, 

Trên ngựa kẻ ngồi ngây. 

                           Đỗ Văn Hỷ

Hàm răng ngựa đá dữ sao, 

Cỏ non gặm miết, lại gào thời gian. 

Dòng người lũ lượt đường quan, 

Mà ai lưng ngựa, bền gan cứ ngồi. 

                                                      Huệ Chi

Chú thích: 

Hứa Đại Xả quê Đông Tác, nhỏ học Thiền sư Đạo Huệ huyện Tiên Du, lớn lên tu ở chùa Báo Đức, núi Vũ Ninh (sau đổi là Võ Giàng, nay là huyện Quế Võ, Bắc Ninh), ông nghiên cứu kinh Hoa Nghiêm, đứng thế hệ thứ mười, dòng thiền Quan Bích. 

Ông dựng chùa ở núi Tuyên Minh dạy học, học trò rất đông. Hoạt động bùa, chú của ông gây ảnh hưởng không lợi, từng bị Thái Úy Đỗ Anh Vũ bắt vào cung răn đe nghiêm khắc (rất có thể do bị triều đình ngờ vực, ông đã dùng thuốc độc quyên sinh). Nhưng mặt khác, ông vẫn được vua Lý Anh Tông (1137-1175) xem như một cố vấn Phật học.

Bài thơ này là lời Kệ đọc trước lúc mất, có lẽ ông muốn nói nguyên lý đạo Thiền về Động và Tĩnh, nhưng khách quan lại vẽ lên một hình tượng thực, bức tượng người, ngựa đá.